نگهداری سیب , گلابی و موز در سردخانه
آئین کار روشهای نگهداری میوه و سبزیها در سردخانه با هوای کنترل شده به وسیله کمیسیون فنی مربوطه تهیه و تدوین شده و در دویست و پانزدهمین کمیته ملی استاندارد کشاورزی و غذائی مورخ 76/12/13 مورد تائید قرار گرفته , اینک باستناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحی قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می گردد .
برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم , استانداردهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد , هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده نمود .
در تهیه و تدوین این آئین کار سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی المقدور بین این استاندارد و استاندارد کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود .
لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم , این آئین کار با استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است :
ISO - 6949: 1988 Fruits and vegetables - Principles and techniques of the controlled atmosphere method of
storage
روشهای نگهداری میوهها و سبزیها در سردخانه با هوای کنترل1 شده
1- هدف
هدف از تدوین این آئین کار ارائه اصول و روشهای مناسب برای نگهداری میوهها و سبزیها در سردخانه باهوای کنترل شده میباشد .
2- دامنه کاربرد
این آیین کار برای رقمهای گوناگون میوهها و سبزیها ( به ویژه سیب , گلابی و موز ) کاربرد دارد . از این روش برای هر فرآورده به گونهای ویژه همان فرآورده بهرهگیری میشود .
افزون بر نگهداری دما و رطوبت نسبی در اندازه بهینه , میزان اکسیژن نیز از 21 درصد حجمی ( اندازه اکسیژن در هوای معمولی ) باید کاهش یابد .
این بدان معنی است که فشار جزئی آن گاز نیز کاهش میباید . به هر حال , کاهش اکسیژن زیر 1/5 درصد حجمی سفارش نمیشود , زیرا در نبود اکسیژن کافی , پدیده تخمیر رخ میدهد ( تنفس بین سلولی ) و ممکن است رنگ میوهها و سبزیها قهوهای شود .
در چنین هنگامی دی اکسید کربن افزایش مییابد و افزونی دی اکسید کربن , برای نمونه فراتر رفتن از 8 درصد به 10 درصد حجمی میتواند در بیشتر موارد بیماریهای فیزیولوژیکی گوناگونی را سبب شود . ( ناهنجاریهای برخاسته از دی اکسید کربن ) که به کاهش کیفیت و کمیت میوه و سبزی میانجامد .
3- انواع هوای کنترل شده
در عمل , دو نوع هوای کنترل شده وجود دارد :
3-1- نوع اول - هوایی است , که میزان اکسیژن آن به اندازه کمی کاهش یافته و به 18 تا 11 درصد حجمی رسیده و دی اکسید کربن آن کم و بیش افزایش یافته و به 3 تا 10 درصد حجمی رسیده , به گونهای که مجموع اکسیژن و دی اکسید کربن آن 21 درصد حجمی باشد .
مثال : 8 درصد حجمی دی اکسید کربن , 13 درصد حجمی اکسیژن و 79 درصد حجمی نیتروژن این نوع هوا که هوای تعدیل شده نیز نامیده میشود با افزایش دی اکسید کربن بر اثر تنفس میوه ایجاد میشود و بنابراین ترجیح داده نمیشود .
اندازه دی اکسید کربن تنها میتواند با هوادهی از هوای بیرون که همراه با افزایش اکسیژن است کاهش یابد . این نوع هوای کنترل شده برای سیب سفارش میشود و ممکن است در مناطق گرمسیری برای میوه هایی مانند موز که به مدتکوتاه نگهداری میشوند نیز سودمند باشد .
3-2- نوع دوم - هوایی است با :
2- درصد تا 4 درصد حجمی اکسیژن ( میانگین 3 درصد حجمی ) و 3 درصد تا 5 درصد تا 5 درصد حجمی دی اکسید کربن .
یا با :
- کاهش بسیار اکسیژن (1 درصد تا 2 درصد حجمی ) و 1 درصد تا 2 درصد حجمی دی اکسید کربن به گونه ای , که مجموع اکسیژن و دی اکسید کربن کمتر از 21 درصد حجمی باشد .
مثال : 3 درصد حجمی دی اکسید کربن و 3 درصد حجمی اکسیژن و 94 درصد حجمی نیتروژن .
برای بدست آوردن غلظتهای بالا دستگاههای ویژه ای مورد نیاز میباشد . از این نوع هوای کنترل شده بیشتر بهرهگیری میشود .
به طور کلی لازم است که در آمیخته گاز با نگرش به شرایط زیر تغییراتی داده شود .
- حساسیت میوه به میزان بالای دی اکسید کربن با کمبود اکسیژن .
درجه رسیده بودن میوه .
- مدت نگهداری .
4- روش تنظیم هوا
هوایی را که آمیزه آن با هوای معمولی تفاوت دارد میتوان در اطاقهای ویژه نگهداری که دارای ابزار لازم هستند ایجاد کرد , یا به گونه استثنایی در جعبه هایی که به جعبههای بسته بندی فیزیولوژیکی معروف شدهاند و تراوایی آنها به گونهای طراحی شده است که آمیزه اکسیژن و دی اکسید کربن را با ترکیب ویژه به دست میدهد ایجاد کرد .
یکی از راههای بهرهگیری از این روش نگهداری فرآوردهها در کیسهها یا در اطاق هایی که با یک پوشش نیمه تراوا , ساخته شده از پلاستیک هایی با ترکیبات سیلیسی2از مارسلین 3 و لتنتوریر4میباشند است .
هوای کنترل شده با اندازه مشخص دی اکسید کربن و اکسیژن برای نگهداری فرآوردهها به آسانی در اطاقهای نگهداری مجهز به ابزار و تأسیسات ویژه به دست میآید .
عمل بهرهگیری از دی اکسید کربن بالا در کوتاه مدت ممکن است برای فرآوردههای ویژهای مانند سیب زرد5به کار رود .
5- اطاقهای مورد بهرهگیری برای هوای کنترل شده
5-1- گنجایش :
گنجایش اطاقها معمولا از صد تن تا 1000 تن برای هر فرآورده میباشد .
5-2- گاز بندی :
ساختمان اطاقها برای نگهداری هوای کنترل شده , باید به گونهای طراحی شود که بتواند گازبندی مناسب را برای حفظ ترکیب هوای داخل اطاق داشته باشد .
در عمل , نمیتوان اطاق هایی ساخت که کاملا گازبندی باشد . زیرا تبادل گاز بین بیرون و درون اطاق اجتنابناپذیر است .
در هر صورت اطاق , باید به اندازه کافی گازبندی شده باشد , تا کنترل سطح اکسیژن و دی اکسید کربن امکانپذیر باشد . بنابراین دانستن حداکثر میزان قابل نشتی مهم است و باید روشی برای کنترل میزان نشت وجود داشته باشد تا از رضایت بخش بودن گازبندی اطاق مطمئن شد . ( میزان ورود گاز با میزان نشتی ارتباط مستقیم دارد) .
5-2-1- حداقل گازبندی :
در تئوری , اندازه اکسیژنی که به درون اطاق میآید , باید کمتر از اندازهای باشد که صرف تنفس فرآوردههای انبار شده میشود .
بنابراین نرخ قابل قبول اکسیژنی که وارد اطاق میشود , بستگی به نوع میوه یا سبزیهای انبار شده , دمای آن , نسبت آمیزه گاز مورد نظر و مواد و وسیله کمکی ( برای مثال مواد جذب کننده اکسیژن یا کیسههای منبسط شونده ) که ممکن است برای کنترل هوا به کار گرفته شود دارد .
مقدار واقعی ورود گاز به اطاق در هنگام کار , نتیجه پرآکندگی ناشی از تفاوت در غلظت گازها , یا جابجایی گازها بر اثر اختلاف فشار هوای درون و بیرون اطاق باشد , به ویژه باید تبادل از راه جابجائی را از بین برد .
اطاقهای باهوای کنترل شده باید هنگام نگهداری کالا به خوبی در بدترین شرایط ممکن , ( مانند نگهداری سیب در دمای صفر درجه سلسیوس , در هوائی از نوع دوم ) کار کند .
بنابراین ضوابط گازبندی برای مورد بالا تعریف شده , ولی در موارد دیگر نیز میتوان آن را به کار گرفت .
5-2-2- ساختمان :
گازبندی اطاقهای نگهداری , با پوشاندن دیوارها , بام و کف با ورق آلومینیومی , ورق فولادی پیش ساخته , رزینهای پلی استری6, اپوکسی 7, پلی آمید 8 و غیره که با فیبر شیشهای تقویت شده است انجام میشود .
ضخامت عایقهای مورد نیاز افزون بر عاملهای دیگر بستگی به دمای بیرون , مدت نگهداری میوهها و هزینه کار دارد .
یک راه حل فنی بهتر که دارای برتری نیز میباشد بهرهگیری از عایقهای 9پیش ساخته ساندویچی است که روی چهار چوب فلزی نصب شده و به گونهای همزمان عایق بندی حرارتی و گازبندی را تأمین میکند .
این عایق های پیش ساخته از یک صفحه پلاستیکی یا چوبی و یا فلزی در بخش بیرونی , یک لایه پلی اورتان 10 در بخش میانی و یک لایه رزین پلی استر در بخش درونی ساخته شده است . ( عایقهای پیش ساخته ساندویچی با ضخامت کلی تا 10 سانتی متر مناسب است) .
لایه گازبندی در ساختمان هایی که دیوارههای آن بتنی است مانند ساختمان هایی که دیوارهای آن از عایق پیش ساخته است همچون سدی در برابر رخنه بخارها عمل میکند .
برای آسانتر کردن تعمیرات , مثلا هنگامی که درزهایی پیدا شود معمولا لایه گاز بندی را روی پهنه داخلی دیوار بکار میبرند .
برای اطمینان یافتن از گازبندی , میتوان از رنگ هایی که پایه رزین پلاستیکی دارند , زفت کاغذهای قیراندود و نظایر آن نیز بهره گرفت .
در تمام موارد , موادی که برای گازبندی به کار میروند باید ویژگیهای زیر را داشته باشند .
- گاز در آنها رخنه نکند .
- بو نداشته باشند .
- در برابر میکروارگانیسمها و رطوبت ایستادگی داشته باشد .
- نصب و تعمیر آنها آسان باشد .
- در برابر ضربههای مکانیکی ایستادگی داشته باشند .
- آتشگیر و آتش زا نباشند .
- ویژگیهای خود را در برابر تغییرات دما , رطوبت نسبی و فشار درون اطاق حفظ کنند .
گازبندی هنگامی مناسب است که اندازه اکسیژنی که به درون اطاق میآید و اندازه اکسیژنی که از سوی محصولات انبار شده مصرف میشود برابر باشد . هنگامی که باید گازبندی یک اطاق را بهتر کرد که :
- از اطاق در دمای پائینتری بهرهگیری شود .
- تنها بخشی از اطاق با میوه و سبزی بارگیری شده باشد .
- فرآورده هایی در اطاق نگهداری شود که نرخ تنفس آنها آشکارا پایین است .
در اطاقهای نگهداری باید دارای عایق گرمایی , حرکت کشویی و نوارهای لبه دار لاستیکی یا هر سیستم رخنهناپذیر دیگر باشد .
درها باید با زبانه یا هر نوع ابزار دیگر به گونهای بسته شوند که پس از بسته شدن , نوارهای لاستیکها با چهار چوب در تماس یافته و سبب تضمین گازبندی شود .
درها ممکن است دارای درهای کوچکتری برای دسترسی به اطاق و روزنههایی برای دیدن درون اطاق باشد .
به هر حال دریچههای بازرسی که در سطحی بالاتر از پهنه رویی کالاهای چیده شده نصب شده باشند ممکن است بیشتر مفید باشد .
این پنجرهها باید لولادار باشند تا امکان ورود به سطح بالاتر از سطح محصول را برای بازرسی محصولات , اوپراتورها12و وسایل خنک کننده بدهد .
یک نشانه هشدار دهنده که وجود پایین بودن اکسیژن را در هوای اطاق اعلام کند , باید در قسمت ورودی اطاق و در جاهای مناسب دیگر نصب شود .
5-3- برابر کردن فشار
بین فشار هوای اطاق و فشار هوای بیرون , نابرابریهایی از سوی بادزنها , وسایل سرد کننده , دستگاههای تنظیم ترکیب هوا و همچنین نوسانهای فشار هوای بیرون به وجود میآید.
کاهش ناگهانی در فشار هوای درون اطاق, ممکن است سبب جدا شدن لایه گازبندی از دیوارها و بام گردد و به این ترتیب گازبندی اطاق از بین برود.
این بدان معناست که کاهش فشار نباید بیشتر از یک میلی متر آب یا 9/8 پاسکال شود برای پرهیز از نوسان شدید در فشار, درهای اطاق با هوای کنترل شده, باید تنها هنگامی کاملا بسته شود که دمای درون اتاق به اندازه دلخواه رسیده باشد.
در همین راستا , در هر اتاقی که هوای آن کنترل شده است , دریچههای فشار کار گذاشته میشود , این دریچهها از لولههایی با قطر مناسب تشکیل شده که در دیوار اطاق کار گذاشته میشود و درون اطاق را با بیرون آن مرتبط میکنند .
در بخش بیرون از دیوار , این لولهها را باید خم کرده و نزدیک به 4 میلی متر در گنجایهای که دارای آب و احتمالا مواد ضد یخ است فرو برد .
برای مثال , در یک اطاق نگهداری با گنجایش 2000 مترمکعب , لازم است که دو دریچه با لولهای که قطر آن 15 سانتی متر است کار گذاشته شود .
دریچههای فشار نوع سیفونی 13, برابری فشار درون و بیرون اطاق نگهداری را تأمین میکنند . اگر فشار بیرونی کمتر از فشار درونی باشد , بدون آن که تغییری در ترکیب هوای درونی حاصل شود , بخشی از آمیخته گاز از اطاق بیرون میرود در حالی که اگر فشار بیرونی بیشتر باشد , مقداری هوا تا هنگامی که فشار به برابری برسد , به درون اطاق میرود و ترکیب هوای درونی اطاق را دگرگون میکند .
برای پرهیز از نوسان فشار در اطاقهای کوچک , کیسههای پلاستیکی رخنهناپذیر ( کیسههای تنفسی ) که دارای حجمی برابر 5 تا 7 درصد حجم هوای آزاد اطاق باشد ( یا حجمی برابر درصد بالا نسبت به اطاق ) میتواند مورد بهرهگیری قرار گیرد .
این کیسهها که از راه لولهای با قطر زیاد به درون اطاق متصل شدهاند هنگامی که فشار درونی بالا رود , حجم شان افزایش یافته و هنگامی که فشار درونی پایین آید , حجمشان کاهش مییابد و به این ترتیب فشار درون اطاق تنظیم میشود . این کیسهها نیاز به فضای خیلی زیاد دارند و اگر خراب شوند سرچشمه تازهای از نشتی به وجود میآورند .
لولههای سرمازا و لوله هایی که برای نمونه برداری از هوای درون اطاق یا تنظیم ترکیب هوا و یا گذر مدارهای برقی کار گذاشته میشوند دیوارهای اطاق را سوراخ میکنند . پیرامون این سوراخها که گذر لولهها , مهر گازبندی آن را شکسته باید دوباره به دقت گازبندی شود .
5-4- آزمون گازبندی
کنترل گازبندی اطاقها هنگامی که نخستین بار از آن بهرهبرداری میشود انجام میگیرد و پس از آن سالی یکبار پیش از آغاز بهره برداری کنترل میشود تا هر گونه ترک و محل نشتی شناسایی شود. از روشهای گفته شده در بندهای 5-4-1- و 5-4-2- میتوان برای آزمون گازبندی بهرهبرداری کرد.
5-4-1- روش جابجایی گاز بر پایه بررسی دگرگونیهای فشار :
این آزمون باید در اطاق خالی با دمای ثابت و بدون آن که بادزنها کار کنند انجام گیرد . در آغاز , درهای اطاق را به گونه کیپ بسته و فشار را به 15 میلی متر تا 25 میلی متر ستون آب (147 پاسکال تا 245 پاسکال ) بالاتر از فشار هوای بیرون افزایش دهید برای این افزایش فشار از پمپهای مستقل هوا یا پمپ هایی که در ساختمان برای تنظیم ترکیب هوا کار گذاشته شده بهرهگیری کنید . مدت زمانی را که برای رسیدن به فشار بالا گفته لازم است اندازهگیری کنید.
این مدت , نشانهای از خیلی خوب , خوب یا نابسنده بودن گازبندی اطاق را به دست میدهد . یک روش تغییر یافته برای ارزیابی گازبندی , اندازهگیری مدتی است که برای از بین رفتن فشار افزوده صرف میشود.
این زمان بر پایه اندازههای اطاق و فرآوردهای که در آن نگهداری میشود 10 تا 70 دقیقه میباشد.
گونه دیگری از این روش , اندازهگیری مدت لازم برای پایین آمدن فشار افزوده اولیه به میزان 50 درصد است .
این مدت ( در دمای ثابت ) برای قبول گازبندی اطاق باید بیش از 10 دقیقه تا 12 دقیقه باشد . سفارش میشود که ارزیابی گازبندی اطاق بر پایه کاهش فشار افزوده هوای درون اطاق از اندازه معین در مدت معین انجام گیرد .
در عمل , فشار درون اطاق را برابر 10 میلی متر ستون آب (98/1 پاسکال ) افزایش داده و کاهش فشار افزوده را پس از 30 دقیقه اندازهگیری کرده و آن را پایه داوری برای گازبندی اطاق قرار میدهند .
گازبندی اطاقها را میتوان بر پایه برآمد به دست آمده به گونه زیر طبقه بندی کرد :
- خیلی خوب - فشار افزوده تا 3/4 میلی متر ستون آب (33/3 پاسکال )
- خوب - فشار افزوده از 1 میلیمتر ستون آب تا 3/4 میلی متر ستون آب (9/8 پاسکال تا 33/3 پاسکال )
- نابسنده - فشار افزوده تا 1 میلی متر ستون آب (9/8 پاسکال )
از روش جابجایی برای اندازهگیری گازبندی اطاقهایی که از کیسههای پر شده از گاز بهرهگیری میکنند نیز میتوان سود جست به شرط آن که کیسهها دارای شیری باشند که بتوان هنگام آزمایش آن را بست .
5-4-2- روش انتشار بر پایه بهرهگیری از گاز دیاکسید کربن از اطاق از پیش سرد شده .
این روش به ویژه برای اطاق هایی که از کیسههای پر از گاز در آنها بهرهگیری میشود و نمیتوان از روش جابجایی در آن بهره جست مناسب است .
اندازه معینی از دی اکسید کربن در اطاق تأمین شده و پس از آن دگرگونیهای اکسیژن و دی اکسید کربن به گونه مستمر اندازهگیری میشود .
برای مثال , دی اکسید کربن اطاق به 15 درصد حجمی رسانده میشود . این مقدار دی اکسید کربن موجب میشود که نسبت اکسیژن در هوای اطاق به 6 درصد برسد . اگر در مدت 24 ساعت , با عمل کردن بادزنها میزان دی اکسید کربن بیشتر از 1 درصد حجمی کاهش نیابد و میزان اکسیژن بیش از 0/25 درصد حجمی افزایش نیابد گازبندی اطاق مناسب میباشد .
5-5- آشکار سازی کاستیها در گازبندی
برای آشکار سازی شکافها و یا درزها و یا جاهایی که گازبندی آن نابسنده است به روش زیر عمل کنید :
فشار درون اطاق را نزدیک به 10 میلی متر ستون آب (98/1 پاسکال ) در حالی که درها را کاملا گازبندی و مهر کردهاید و بادزنها کار نمیکنند افزایش یا کاهش دهید .
یک نفر را درون یا بیرون اطاق بگمارید تا جای گذر گاز را با مشاهده نشانههای زیر شناسایی کند :
- این که دود تولید شده در درون اطاق در سوی مشخص حرکت میکند ?
- این که صدای سوت تندی که نشان دهنده گذر هوا به درون یا بیرون اطاق است شنیده شود - این که اگر محلول صابون با قلم مو به جاهایی که گمانگذر هوا میرود مالیده شود , حبابهای هوا پدیدار میگردد ?
این که اگر شمع روشنی در جای مشکوک به داشتن درز و ترک گذاشته شود , گذر هوا شعله آن را کشیدهتر میکند ?
5-6- تعمیراطاق هایی که گازبندی آنها رضایتبخش نیست باید پیش از گذاشتن محصولات در آن تعمیر شود در جاهایی که گازبندی آنها خوب نیست از خمیر سیلیکون 14یا پلی اورتان استفاده شود . با عوض کردن پوششهای دیوار ( فولاد , آلومینیوم و...) عیبهای گازبندی را از بین ببرید . اگر از رزین پلی استر برای عایق کاری بهرهگیری میشود بافتههای فیبر15شیشهای را به هم چسبانیده و دو یا سه پوشش رزین روی آن بمالید .
سفارش می شود پس از تعمیر , گازبندی اطاق را دوباره کنترل کنید .
6- تنظیم دما و هوا
6-1- تنظیم دما
محصول را پس از برداشت بیدرنگ خنک کنید .
مدت پر کردن و نرخ سرد کردن , حداکثر فضای اطاق با هوای کنترل شده را تعیین میکند .
6-2- تنظیم هوا
تنظیم هوا بیدرنگ پس از تنظیم دما انجام میشود .
برای ایجاد , نگهداری و کنترل هوای کنترل شده در اطاقهای نگهداری , از روشهای گوناگونی میتوان بهرهگیری کرد که بستگی به تجهیزات در دسترس ( مانند مبدل ها16 و جداکنندهها17, ژنراتورهای کنترل هوا , تجزیه کنندهها18 و... ) دارد.
6-2-1- تنظیم اندازه اکسیژن
اندازه اکسیژن هوا (21 درصد حجمی ) ممکن است به دلیل تنفس محصول یا بهرهگیری از دستگاههای ویژه در اطاقهای نگهداری با هوای کنترل شده , کاهش یابد.
6-2-1-1- کاهش اکسیژن بر اثر تنفس
بر اثر تنفس , اکسیژن مصرف و دی اکسید کربن , آب و گرما پس داده میشود .
بنابراین کاهش اندازه اکسیژن باید در این مورد با شدت تنفس محصولات انبار شده, گنجایش انبار و اندازه پر شدن انبار تعیین شود.
در یک اطاق با گنجایش 300 تن سیب , سطح اکسیژنی برابر 2 تا 3 درصد حجمی میتواند در مدت 20 روز به دست آید.
در طول مدت نگهداری, باز کردن درها پسندیده نیست . برای این که مدت درازتری برای رسیدن دوباره سطح اکسیژن به سطح مورد نظر لازم است و دگرگونی در آمیزه شیمیایی هوای انبار برای محصولات انبار شده زیان آور است .
6-2-1-2- کاهش اکسیژن با مبدل ها
از مبدلها برای کاهش اکسیژن به 2 تا 4 درصد حجمی در مدت 2 تا 3 روز بهرهگیری میشود. مبدلها بر پایه مصرف اکسیژن از راه سوزاندن هیدروکربنها یا ترکیب شدن اکسیژن با هیدروژنی که از تجزیه آمونیاک (NH3) به دست میآید کار میکنند . ( کاهش اکسیژن به سطح مورد نظر 2 تا 3 روز به درازا میکشد) .
مصرف اکسیژن با سوزاندن هیدروکربنها بر پایه واکنش زیر انجام میگیرد :
C3H8 + 5O2→3Co2 + 4H2O
سوختن در دمای بالا انجام میشود , سپس هوای آکنده از دی اکسید کربن را سرد کرده مستقیما یا پس از گذراندن از روی جذب کننده دی اکسید کربن به اطاق نگهداری وارد میکنند .
این دستگاهها معمولا در یکمدار باز یا بسته کار میکند .
هوا را یا از اطاق یا از هوای بیرون گرفته و از روی کاتالیست 19گرم شده میگذرانند و هوای فقیر شده از اکسیژن را به درون اطاق برگشت میدهند.
در عمل از انواع گوناگونی از مبدلها بهرهگیری میشود.
6-2-2- تنظیم میزان دی اکسید کربن
در طی مدت نگهداری , بر اثر تنفس فرآوردهها , دی اکسید کربن در اطاقهای نگهداری جمع میشود.
برای پایدار نگهداشتن اندازه دی اکسید کربن در سطح بهینه از ابزار گوناگون به نام جذب کنندهها 20 یا جداکننده21 بهرهگیری میشود.
این ابزار اجازه میدهد که دی اکسید کربن افزوده کاهش یافته و اندازه آن در حد دلخواه پایدار بماند .
این دستگاهها بر پایه جذب فیزیکی یا جذب شیمیایی دی اکسید کربن کار میکنند.
6-2-2-1- جذب فیزیکی
برای جذب فیزیکی از موادی مانند کربن فعال و زئولیتها 22بهرهگیری میشود که سودمندی آنها بستگی به سوراخهای موئینه , تخلخل و طبیعت جذب کننده و روش فعال کردن آن دارد .
جذب کنندهها در دو مرحله کار میکنند که عبارتند از :
- جذب سطحی - هوای گرفته شده از اطاق را به درون فضایی که در آن دی اکسید کربن به وسیله جذب کننده جذب و نگهداشته میشود میفرستند. پس از کاهش اندازه دی اکسید کربن, هوا به اطاق نگهداری برگردانده میشود .
- احیا - احیا جذب کننده با گذراندن هوا از جذب کننده به دست میآید.
جریان هوا دی اکسید کربن جذب کننده را میگیرد و به بیرون اطاق میبرد.
این دو مرحله در طی نگهداری یکی پس از دیگری به مدتهای تعیین شده اتفاق میافتد و انتقال از یک مرحله به مرحله دیگر با دستگاههای ویژه کنترل میشود. برخی از جذب کنندههای زئولیتی دارای الک مولکولی هستند.
6-2-2-2- جذب شیمیایی
مواد شیمیایی گوناگون ( کربنات پتاسیم , هیدروکسید سدیم , اتانول آمین , هیدروکسید کلسیم و...) برای جذب دی اکسید کربن به کار گرفته میشود.
به هر حال کم بودن اثر و دقت , کاربرد آنها را محدود میکند.
گروههای زیر را میتوان تشخیص داد :
- جدا کننده ( یک , دو یا سه ) اتانول آمین : جذب دی اکسید کربن از سوی این جداکننده هم با فرآیند شیمیایی و هم با فرآیند فیزیکی انجام میگیرد.
از این فرآیندها محلولهای کربنات و هیدروکربنات به دست میآید که با گرم کردن آن دی اکسید کربن جذب شده رها گشته و جذب کننده دوباره احیا میشود.
- جدا کنندههای کربنات پتاسیم , که بر پایه برگشتپذیر بودن واکنش محصول با دی اکسید کربن عمل میکند.
در اطاقک اول با جذب شدن دی اکسید کربن موجود در هوای اطاق که از روی جداکننده ( کربنات پتاسیم ) میگذرد هیدروکربنات پتاسیم تشکیل میشود, در اطاقک دیگری با آزاد شدن و بیرون رفتن دی اکسید کربن جذب شده از این محلول هیدروکربنات پتاسیم احیا میشود .
این فرآیند به صورت مداوم انجام میشود .
- جدا کننده هیدروکسید کلسیم خشک که دی اکسید کربن را جذب و تولید کربنات یا بی کربنات کلسیم مینماید .
وقتی که هیدروکسید کلسیم دیگر واکنش انجام ندهد با ماده تازه جایگزین میشود .
6-2-3- مولدهای گاز
مولدهای گاز تجهیزاتی هستند که از یک مبدل اکسیژن و یک جداکننده ساختهشده و به گونه همزمان در طول مدت نگهداری عمل میکنند . از یک جداکننده دی اکسید کربن نیز میتوان به تنهایی بهره گرفت .
سوخت کاتالیتیکی 23اکسیژن در کنار کاتالیزوردر مبدل انجام میشود و مخلوط گازی که به دست میآید ( دارای نیتروژن و دیاکسید کربن غنی میباشد ) سرد میشود و بعد به جدا کننده فرستاده میشود که دی اکسید کربن آنرا جذب کند .
مخلوط گازی که به دست میآید با تلمبه به درون اطاق فرستاده میشود .
یادآوری : سوخت کاتالیتیکی اکسیژن ممکن است همچنین موجب کاهش اتیلن در هوای اطاق شود .
هوایی که به ترتیب بالا تولید میشود دارای 1 تا 1/5 درصد حجمی اکسیژن , 2 تا 5 درصد حجمی دی اکسید کربن و بقیه آن نیتروژن میباشد .
اگر لازم باشد اندازه دی اکسید کربن و اکسیژن را به گونه دلخواه میتوان تنظیم کرد. دو نوع مولد وجود دارد :
الف - مولد با مدار باز که هوای بیرون را گرفته و پس از سوزاندن اکسیژن و پایدار کردن دی اکسید کربن آن مخلوط گاز را با یک بادزن به درون اطاق میفرستند.
این کار افزایش فشاری را به وجود میآورد که سبب بیرون رفتن بخشی از هوای اطاق میشود.
ب - مولد با مدار بسته که هوای درون اطاق نگهداری را گردانده تدریجا اکسیژن آن را کاهش داده, دی اکسید کربن را خارج کرده و گاز به دست آمده را در درون اطاق گردش میدهد تا ترکیب دلخواه به دست آید.
6-2-4- تولید هوای کنترل شده , با بهرهگیری از دستگاه مبدل 24- منتشر کننده ممکن است از این دستگاه برای تنظیم ترکیب هوای اطاق بهرهگیری شود. کار این دستگاهها بر نابرابری سرعت انتشار گازهای اکسیژن, دی اکسید کربن و نیتروژن گذرانده شده از پرده پلاستیکی سیلیکون با ویژگیهای گزینشی استوار میباشد .
گذر هوا از دستگاه مبدل و منتشر کننده به پراکندگی گازها کمک کرده و به گونه خودکار , بسته به پرده پلاستیکی به کار گرفته شده اجازه میدهد نسبتهای ثابتی از دی اکسید کربن و اکسیژن به دست آید .
( برای مثال 5 درصد حجمی دی اکسید کربن , 2 تا 3 درصد حجمی اکسیژن و 92 تا 93 درصد حجمی نیتروژن )
در اینحالت , بر اثر فرایندهای متابولیکی معمولی , غلظتهای مورد نظر در هوای اطاق پس از مدت درازتری به دست میآید .
این پردهها کیسه هایی با گنجایشهای متفاوت هستند که میتوانند درون یا بیرون اطاق کار گذاشته شوند یا با لوله هایی به بیرون اطاق مربوط گردند .
سطح این پوششها بستگی به حجم گاز داخل اطاق دارد .
7- حفظ آمیزه هوای کنترل شده
یک بار که اندازه اکسیژن یا دی اکسید کربن هوای اطاق به مرز دلخواه رسید باید از روشهای گوناگونی برای پایدار نگهداشتن آن آمیزه بهرهگیری شود .
از آنجا که عوامل گوناگونی سبب تغییر در اندازه دی اکسید کربن و اکسیژن میشود ( دادن گاز دی اکسید کربن هنگام تهویه و انتشار اکسیژن ) فاصلههای زمانی مشخصی برای کنترل و نگهداری سطح هر یک از گازهای ترکیب کننده هوا مورد نیاز است .
سیستمهای پایدار کردن هوای کنترل شده به شرح زیر است :
- وارد کردن دقیق و زمان بندی شده گاز در هوای نوع اول ( بند 3-1)
- وارد کردن دقیق و زمان بندی شده هوای تازه و بیرون بردن دی اکسید کربن جذب شده همراه با بهرهگیری از دستگاههای جداکننده و انتشار دهنده برای هوای نوع دوم ( بند 3-2)
8- کنترلهای دوران نگهداری
عاملهای نگهداری ( دما , رطوبت نسبی و آمیزه گاز ) را در آغاز روزی دوبار و در پی آن روزانه با خواندن مستقیم یا با بهرهگیری از دستگاههای نگارشگر کنترل کنید .
کیفیت محصولات انبار شده را به گونه زمان بندی شده در فواصل زمانی منظم کنترل کنید .
9- کارهایی که پس از پایان دوره نگهداری باید انجام گیرد
هر گاه بخواهید به انبارداری با هوای کنترل شده پایان دهید , درهای اطاق را باز کرده و بگذارید بادزنها برای یک تا دو ساعت کار کنند , با این شیوه دی اکسید کربن اضافی پراکنده شده و اکسیژن هوا با هوای پیرامون متعادل میشود و محیط برای ورود کارگران بدون بهرهگیری از ماسک محافظ ایمن میشود .
با توجه به حجم هوای سالن های سردخانه میوه ، انواع دستگاه های رطوبت ساز صنعتی با ظرفیت های مختلف تولید و عرضه می شود.
لطفا جهت مشاوره و محاسبات لازم برای تعیین دستگاه مناسب ، با تلفن 22262584-021 تماس حاصل فرمایید.
کارشناسان گروه مهندسی هیراد با توجه به حجم هوای سالن سردخانه میوه ، مدل دستگاه مناسب را در اسرع وقت تعیین و معرفی خواهند کرد.
برای کسب اطلاعات تخصصی درخصوص مشخصات فنی و سایر مزایای دستگاه های رطوبت ساز التراسونیک صنعتی هیراد و دریافت لیست قیمت انواع رطوبت ساز التراسونیک و همچنین اطلاع از تخفیف فروش ،ویژه صنایع تولیدی با تلفن 22262584-021 تماس حاصل فرمایید تا کاتالوگ های تخصصی و لیست قیمت برای شما ارسال شود.
صنایع رطوبت هیراد
تولید کننده انواع دستگاه های رطوبت ساز التراسونیک صنعتی با ظرفیت های مختلف و آبشن های اختصاصی برای صنایع تولیدی و خدماتی
رتبه سه از سازمان نظام مهندسی
سابقه کار از سال 1377
تلفن ویژه مشاوره و فروش : 22262584-021
تهران صندوق پستی 14515/1185
www.rotubat.com
اطمینان از تامین و کنترل میزان مناسب رطوبت نسبی هوا فقط با دستگاه های رطوبت ساز التراسونیک صنعتی هیراد و تجهیزات جانبی از قبیل هیدروستات وسنسور های دقیق کنترل رطوبت هوا
نهایت اطمینان از کیفیت ، کارایی و خدمات پس از فروش با دستگاههای رطوبت ساز صنعتی هیراد
Ultrasonic Humidifier
بهترین دستگاه رطوبت ساز جهت تامین سریع رطوبت نسبی هوا سردخانه میوه کدام است ؟
تامین رطوبت نسبی هوا در تمامی صنایع تولیدی و خدماتی ، بخصوص در شهر های صنعتی کشور که غالبا از شرایط آب و هوایی گرم وخشک برخوردارند ، کاربرد وسیعی پیدا کرده است . بخصوص در فصل زمستان که سیستم های گرمایشی کار می کنند نیاز به رطوبت ساز بیشتر محسوس است . همچنین باید در نظر داشت که تغییرات شبانه روزی رطوبت نسبی برعکس تغییرات شبانهروزی درجه حرارت است. تغییرات سالانه رطوبت نسبی نیز منظم نیست و نسبت به موقعیت منطقه تغییر میکند. برای مطالعه بیشتر در این خصوص به رابطه دما و رطوبت و همچنین درصد میزان رطوبت نسبی در هوای شهر ها مراجعه نمایید.
بدیهی است در کلیه کارخانجات در صنایع مختلف غذایی ، انبارهای مواد غذایی و سردخانه ها اعم از سردخانه گوشت و میوه، رطوبت نسبی هوا از اهميت ويژه ای برخوردار است و کیفیت محصولات در فرایند تولید و نگهداری در انبار و سردخانه فقط در محدوده مشخصی از میزان رطوبت نسبی هوا ، امکان پذیر مي باشد.
برای حفظ کیفیت مواد غذایی در انبار ها و سردخانه ها درصد رطوبت نسبی هوای انبار باید در محدود مشخصی بسته به نوع ماده غذایی ثابت بماند . همچنین در سردخانه ها کیفیت محصولات کشاورزی فقط در رطوبت نسبی حدود 98 درصد قابل تضمن است . همانطور که می دانید به نسبت بخار آب موجود در حجم معینی از هوا در دمای t به وزن ماکزیمم بخار آبی که میتواند در همین حجم در دمای t داشته باشد را رطوبت نسبی میگویند.
بر این اساس ، تکنیک ها و فن آوری های مدرنی در کشورهای پیشرفته جهت دستیابی به بهترین روشها برای تولید رطوبت با کیفیت بالا بوجود آمده است ، بطوریکه این رطوبت فاقد هر گونه قطره درشت بوده و از طرفی دمای مه یا بخار تولید شده سرد باشد . نمونه بارز و شاخص این فن آوری تولید بخارسرد با استفاده از فرکانسهای التراسونیک می باشد که اکنون توسط صنایع رطوبت هیراد در اختیار مشتریان محترم قرار دارد .
برای تولید رطوبت یا بخار سرد با استفاده از امواج التراسونیک به هیچ وجه از وسایل مکانیکی و موتوری که مشکلات و معظلات خاص خود را دارند استفاده نمی شود. دستگاه رطوبت ساز التراسونیک ، بخار سرد ، سبک و فاقد هرگونه قطره را تولید می کند . بخار سرد تولید شده توسط رطوبت ساز التراسونیک تمامی خصوصیات مه کامل را دارد بعبارت دیگر سفید رنگ و فاقد هر گونه قطره است و تنها تفاوتی که با بخار متصاعد شده از یک دیگ بخار و یا یک کتری در حال جوش دارد ، این است که بخار تولید شده ناشی از جوشاندن آب ، دمای بالایی حدود 100 درجه سانتی گراد دارد ولی بخار حاصله از دستگاه رطوبت ساز التراسونیک ، کاملا سرد و خنک و تقریبا دمایی معادل دمای آب وارد شده به دستگاه را دارد
|